KONTROLA BEZPIECZEŃSTWA W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

           Konieczność sprostania przepisom przeciwpożarowym często postrzegana jest przez właścicieli i użytkowników budynków jako sprawa małej wagi, jako jeden z obowiązków, który zawsze można zostawić na później do wykonania. Jak często uważa się, że jest wiele spraw ważniejszych, bagatelizując zagrożenia pożarowe i odkładając sprawy ochrony przez pożarem na bliżej nieokreśloną przyszłość. 
             Taka sytuacja może powodować zagrożenie dla naszego życia i zdrowia, a także dla naszych najbliższych osób oraz najemców, czy klientów sklepów, galerii handlowych, czy też zagrożenia dla pracowników biur, hal produkcyjnych, fabryk, magazynów.
Przybliżyć zatem należy podstawowe regulacje związane z przeprowadzaniem kontroli  przestrzegania przepisów przeciwpożarowych - w tym prawa i obowiązki kontrolowanego oraz opis niezbędnej dokumentacji na przykładzie budynku ZL.

        Czym jest budynek ZL? ZL to kategoria zagrożenia ludzi i jest przypisana budynkom ze względu na przeznaczenie i sposób użytkowania,takim jak: budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej oraz części budynków stanowiące odrębne strefy pożarowe. Kategoria budynków ZL dzieli się na:
a) ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób nie będących stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
b)    ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
c)    ZL III – użyteczności publicznej nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II,
d)    ZL IV – mieszkalne,
e)    ZL V – zamieszkania zbiorowego nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II.

            Kontrole przestrzegania przepisów przeciwpożarowych m.in. w budynkach ZL reguluje art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 2019, Nr 1499 tekst jednolity ze zm.). Na podstawie przywołanej regulacji wydane zostało rozporządzenie wykonawcze Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarna, które określa tryb przeprowadzania czynności rozpoznawczo-kontrolnych przez uprawnione osoby w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
Powyższe przepisy sankcjonują, zasady typowania podmiotów do kontroli z zakresu ochrony przeciwpożarowej, zasady przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych, kategorię osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli, zasady sporządzania, formę i elementy składowe protokołów z czynności rozpoznawczo-kontrolnych, oraz prawa i obowiązki kontrolowanych podmiotów i kontrolujących strażaków, zakres dokumentacji wymaganej podczas realizacji czynności kontrolnych.

W celu rozpoznawania zagrożeń, realizacji nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych oraz przygotowania do działań ratowniczych Państwowa Straż Pożarna przeprowadza czynności kontrolno-rozpoznawcze oraz ćwiczenia. Czynności kontrolno-rozpoznawcze są przeprowadzane przez Państwową Straż Pożarną na podstawie:

1) rocznego planu czynności kontrolno-rozpoznawczych;
2) art. 269 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519, 785 i 898), w zakresie zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej i zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej;
3) zlecenia starosty, o którym mowa w art. 35 ust. 3 pkt 5 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym;
4) polecenia sądu, prokuratora lub Najwyższej Izby Kontroli;
5) zgłoszenia obiektu, dla którego przepisy prawa wymagają wydania przez organy Państwowej Straży Pożarnej opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony przeciwpożarowej;
6) zawiadomienia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o stwierdzeniu zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska, o którym mowa w art. 78 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829, 1948, 1997 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 460 i 819);
7) wystąpienia istotnych nowych okoliczności w zakresie stanu bezpieczeństwa na terenie działania komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej.

Czynności kontrolno-rozpoznawcze są przeprowadzane przez Państwową Straż Pożarną w zakresie:
1) kontroli przestrzegania przepisów przeciwpożarowych;
2) oceny zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym;
3) oceny zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym;
4) ustalania spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakładzie o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub zakładzie o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, na zasadach ustalonych dla kontroli w art. 269 oraz art. 269a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;
5) rozpoznawania możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej;
6) rozpoznawania innych miejscowych zagrożeń;
7) wstępnego ustalania nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru oraz okoliczności jego rozprzestrzenienia się;
8) zbierania informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń dla prowadzącego zakład;
9) postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową, fluorowanymi gazami cieplarnianymi i pozostałymi fluorowanymi gazami cieplarnianymi w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz. U. poz. 881, z 2016 r. poz. 1579 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 1567), wykorzystywanymi w ochronie przeciwpożarowej, a także systemami ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnicami zawierającymi te substancje lub gazy lub od nich uzależnionymi.

Prawo do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych mają strażacy PSP upoważnieni przez właściwego komendanta Państwowej Straży Pożarnej. Czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane przez inne osoby upoważnione przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.

Strażacy, przeprowadzający czynności kontrolno-rozpoznawcze w przypadku naruszenia przepisów przeciwpożarowych lub przepisów (art. 250 ust. 1, 4, 5, 8 i 9, art. 251 ust. 1, 5 – 8, art. 252 ust. 1, art. 253 ust. 1, art. 254 ust. 1, art. 255 ust. 1 i 2, art. 256 – 258, art. 261 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 – 5, art. 261a ust. 1 i 2, art. 262, art. 263 lub art. 264) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub prowadzącego zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej – mają prawo do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego.

Czynności kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane po doręczeniu kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia tych czynności przynajmniej na 7 dni, a w przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 5 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, przynajmniej na 3 dni – przed terminem ich rozpoczęcia. Upoważnienie może być doręczone kontrolowanemu w chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych, jeżeli:
1) powzięto informację o możliwości występowania w miejscu ich przeprowadzania zagrożenia życia ludzi lub bezpośredniego niebezpieczeństwa powstania pożaru, lub poważnej awarii przemysłowej;
2) przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych jest niezbędne w celu dokonania ustaleń w zakresie określonym w ust. 3 pkt 7 i 8 ustawy o Państwowej straży Pożarnej.
Upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych Państwowej Straży Pożarnej powinno zawierać:
1) określenie podstawy prawnej przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych;
2) oznaczenie organu przeprowadzającego czynności kontrolno-rozpoznawcze;
3) datę i miejsce wystawienia;
4) imię i nazwisko, określenie stanowiska służbowego strażaka upoważnionego do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych oraz numer jego legitymacji służbowej;
5) imię i nazwisko oraz określenie rodzaju i numeru dokumentu tożsamości innej osoby upoważnionej do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych;
6) oznaczenie podmiotu objętego czynnościami kontrolno-rozpoznawczymi i miejsca ich przeprowadzenia;
7) informacje o zakresie przedmiotowym czynności kontrolno-rozpoznawczych;
8) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;
9) podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
10) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

W chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych upoważnieni do przeprowadzania tych czynności, zwani dalej „kontrolującymi”, okazują kontrolowanemu: strażak – legitymację służbową, a inna osoba – dokument tożsamości.

Kontrolowany jest obowiązany umożliwić kontrolującemu przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych, a w tym:
1) udzielić niezbędnych informacji i wyjaśnień w sprawach objętych zakresem tych czynności oraz wyrazić zgodę na sporządzenie dokumentacji fotograficznej;
2) umożliwić dostęp do obiektów, urządzeń i innych składników majątkowych, w stosunku do których mają być przeprowadzone czynności;
3) zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem czynności;
4) umożliwić sporządzenie kopii niezbędnych dokumentów;
5) zapewnić warunki do pracy, w tym, w miarę możliwości, samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów;
6) udostępnić środki łączności i inne konieczne środki techniczne, jakimi dysponuje, w zakresie niezbędnym do przeprowadzania czynności.

Kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń, chyba że stanowią one część mieszkalną lub ich właścicielami albo zarządzającymi są:
1) komórki lub jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej albo przez niego nadzorowane, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Ochrony Państwa, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Straż Graniczna;
2) obce misje dyplomatyczne, urzędy konsularne albo inne instytucje międzynarodowe korzystające z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych.

Kontrolujący podlega obowiązującym w obiektach i pomieszczeniach kontrolowanego przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy, o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie przeciwpożarowej. Kontrolujący nie podlega przeszukaniu przewidzianemu w regulaminie ochrony obiektów i pomieszczeń kontrolowanego.

Z ustaleń dokonanych w toku czynności kontrolno-rozpoznawczych kontrolujący sporządza protokół, który podpisują kontrolujący oraz kontrolowany albo osoba przez niego upoważniona.

Kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona mają prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu przed jego podpisaniem. W razie odmowy podpisania protokołu przez kontrolowanego albo osobę upoważnioną – pełnomocnika kontrolowanego, kontrolujący czyni o tym wzmiankę w protokole.

Kontrolujący doręcza oryginał protokołu bez zbędnej zwłoki właściwemu miejscowo komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej. Kopię protokołu kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej, a także - w przypadku gdy kontrola dotyczyła działalności polegającej na gospodarowaniu odpadami w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach - właściwemu miejscowo wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Kopię protokołu kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej.

Do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

          Strażak Państwowej Straży Pożarnej w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych (art. 57 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej), która sankcjonuje, iż „Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 226 §1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny). Natomiast kto uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej przez uprawnionego strażaka Państwowej Straży Pożarnej, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny (art. 82a §3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń).

       W zakresie działań rozpoznawczo-kontrolnych związanych z budynkami ZL strażak PSP, lub osoba uprawniona przeprowadzająca czynności kontrolne sprawdzi przede wszystkim, czy w razie niebezpieczeństwa pożarowego da się z niego prawidłowo wyprowadzić ludzi. Skontroluje więc m.in.:
-  długość i szerokość dróg ewakuacyjnych,
- obudowę i wystrój korytarzy i pomieszczeń (przepustowość korytarzy, szerokość drzwi, rozmieszczeni podręcznego sprzętu gaśniczego oraz oznakowanie piktogramami gaśnic, hydrantów, urządzeń przeciwpożarowych, sygnalizacji alarmującej o zagrożeniu pożarowym, oznakowanie drzwi przeciwpożarowych, a także działanie systemów przeciwpożarowych znajdujących się w obiekcie),
- obudowę i zabezpieczenie przed dymem klatek schodowych (czyli tzw. pionowych dróg ewakuacyjnych),
- oświetlenie awaryjne (szczególnie pomiary w zakresie przeprowadzenia sprawności oświetlenia awaryjnego),
- podręczny sprzęt gaśniczy (szczególnie protokoły z przeprowadzonych badań technicznych sprawności podręcznego sprzętu gaśniczego, gaśnic, agregatów gaśniczych jeśli znajdują się w obiekcie),
- wewnętrznych instalacji wodociągowych – przeciwpożarowych (hydrantów) oraz zaopatrzenie w wodę, w tym szczególnie protokołów z przeprowadzonego badania sprawności technicznej i funkcjonalnej - istniejącego ciśnienia i wydajności hydrantów, oznakowania hydrantów ich dostępności  oraz szczelności węży), strażacy sprawdzą także możliwość dostępu do skrzynek hydrantowych (zamknięcie, dostępność kluczyka do skrzynki hydrantowej),
- stałe urządzenia gaśnicze (np. tryskacze),
- instalacje sygnalizacyjno-alarmowe (protokoły z przeglądu sprawności oraz dokumentację techniczną),
- drogi pożarowe (czy są zastawione, czy są dostępne np. zamykana brama na kłódkę itp.),
- stan dróg ewakuacyjnych (czy nie są zastawione, czy nie składuje się na nich materiałów palnych, czy są właściwie oznakowane zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego),
- czy została sporządzona instrukcja bezpieczeństwa pożarowego obiektu, czy obiekt został w niej prawidłowo zaklasyfikowany do klasy budynków ze względu na zagrożenia pożarowe i ilość użytkowników: ZLI, ZLII, ZLIII, ZLIV, ZLV,
- czy prawidłowo zostały określone budynki jako budynki niskie, średnio-wysokie, wysokie i czy właściwie zastosowano zabezpieczenia przeciwpożarowe do rodzaju i wysokości budynku,
- czy prawidłowo zostały oznaczone drogi pożarowe, drogi ewakuacyjne, a także hydranty zewnętrzne (także w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego),
- czy plany ewakuacyjne w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego posiadają wszystkie niezbędne informacje (np. rozmieszczenie środków gaśniczych, kierunki ewakuacji, ilość osób mogących przebywać w pomieszczeniach),
- czy prawidłowo wyznaczono strefy pożarowe,
- czy są przeprowadzane okresowe badania instalacji,
- czy we właściwych miejscach znajdują się instrukcje bezpieczeństwa pożarowego,
- czy pracownicy zostali zapoznani z treścią instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,
- czy rozmieszczenie gaśnic spełnia wymogi odległości pomiędzy nimi (30 metrów), czy gaśnice nie są zastawione i czy jest do nich swobodny dostęp o szerokości minimum 1 metra,
- czy prowadzony jest wykaz prac pożarowo niebezpiecznych i wypełniane są obowiązki zawarte w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,
- czy są dokonywane aktualne przeglądy instalacji przewodów kominowych (drożność w częstotliwości 1, 3, lub 6 miesięcznej w zależności od palenisk i rodzaju stosowanego opału stałego lub płynnego lub gazowego) oraz stan techniczny (minimum raz na rok) przez uprawnionego kominiarza (protokoły przeglądów),
- czy jest wykaz telefonów alarmowych lub instrukcji postępowania na wypadek pożaru,
- czy są przeprowadzane próbne ewakuację (protokoły z przeprowadzania próbnej ewakuacji),
- aktualizacje instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,
- protokoły z przeglądów sprawności prądowej obiektu: skuteczności ochrony przeciwpożarowej, sprawności instalacji odgromowej, pomiary instalacji elektrycznych powinny być przeprowadzane okresowo (art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy - Prawo budowlane): co najmniej raz w roku, w celu sprawdzenia stanu technicznej sprawności instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne lub niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania budynku, i co najmniej raz na 5 lat, poświęcone badaniu instalacji elektrycznej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony przeciwporażeniowej, rezystancji izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów,
-czy sprawnie działa sygnalizacja pożaru (SSP) elektrycznie – jeśli obiekt jest w nią wyposażony. Do kontroli okazać należy stosowne protokoły z przeprowadzonego badania sprawności i bieżącej konserwacji.

           W razie stwierdzenia nieprawidłowości strażacy PSP lub osoby uprawnione przeprowadzające kontrolę z ramienia Komendanta PSP mogą zgodnie z art. 26 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej zawrzeć ustalenia kontroli w protokole, następnie Komendant Powiatowy PSP wydaje decyzję administracyjną nakazującą ich usunięcie. Wyznacza się termin, w którym trzeba to zrobić. Może też nakazać wstrzymanie robót, zakazać używania maszyn, urządzeń lub środków transportowych albo eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części. Stanie się tak wtedy, gdy uchybienia mogą zagrażać życiu ludzi lub powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo pożaru (np. w trakcie prac remontowych budynku ZL). Decyzja taka podlega natychmiastowemu wykonaniu. Można się od niej jednak odwołać. Instancją odwoławczą jest Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej. Do czasu uchylenia zaskarżonej decyzji lub usunięcia zagrożeń postanowienia kontrolne Państwowej Straży Pożarnej należy respektować.

                Strażacy PSP przeprowadzający czynności kontrolno-rozpoznawcze w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych mają prawo do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego (art. 23 ust. 6 u. PSP). Mandat nakłada się na konkretną osobę fizyczną – sprawcę wykroczenia, który nie wykonał ciążących na nim obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej lub wykonał je niewłaściwie (właściciela, zarządcy lub użytkownika obiektu, w zależności od odpowiedzialności określonej w stosownych umowach użytkowania obiektu).  Mandat staje się prawomocny wraz z przyjęciem.

               Kara grzywny w formie mandatu może być więc nałożona na tego, kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, polegających na:
- niedozwolonym używaniu otwartego ognia, paleniu tytoniu i stosowaniu innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów palnych,
- wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym bez ich wymaganego zabezpieczenia,
- używaniu instalacji, urządzeń i narzędzi niepoddanych wymaganej kontroli lub niesprawnych technicznie albo użytkowaniu ich w sposób niezgodny z przeznaczeniem lub warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzeniania ognia,
- napełnianiu gazem płynnym butli na stacjach paliw, stacjach gazu płynnego i w innych obiektach nieprzeznaczonych do tego celu,
- nieprzestrzeganiu zasad bezpieczeństwa przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo, w tym gazu płynnego w butlach,
- garażowaniu pojazdu silnikowego w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu z nieopróżnionym zbiornikiem paliwa i nieodłączonym na stałe zasilaniem akumulatorowym,
- składowaniu materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczaniu przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości,
- składowaniu materiałów palnych na nieużytkowych poddaszach lub na drogach komunikacji ogólnej w piwnicach,
- składowaniu materiałów palnych pod ścianami obiektu bądź przy granicy działki, w sposób naruszający zasady bezpieczeństwa pożarowego,
- uniemożliwianiu lub ograniczaniu dostępu do urządzeń przeciwpożarowych, gaśnic, urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego, kurków głównej instalacji gazowej, a także wyjść ewakuacyjnych oraz okien dla ekip ratowniczych,
- uniemożliwianiu lub ograniczaniu dostępu do źródeł wody do celów przeciwpożarowych,

                 Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. Wówczas odpowiednia jednostka straży pożarnej wystąpi do sądu z wnioskiem o ukaranie i to sąd podejmie ostatecznie decyzję o odpowiedzialności sprawcy za popełnione wykroczenie. Strażak nakładający grzywnę obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy oraz poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy (art.97 §3 k.p.s.w.).

                       Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu tylko wtedy, gdy grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie.

                     Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych, uprawniony jest w drodze decyzji administracyjnej do:
1)    nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie;
2)    wstrzymania robót (prac), zakazania używania maszyn, urządzeń lub środków transportowych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru.

             Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej – właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany:
- przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
- wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice;
- zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;
- zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;
- przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej;
- zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi;
- ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

          Odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, o których mowa powyżej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości lub w części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.

               Obowiązkiem kontrolowanego przez Państwową Straż Pożarną jest umożliwienie prowadzenia czynności kontrolo-rozpoznawczych strażakom lub osobom upoważnionym przez PSP. 

          Kontrolowany powinien udzielić niezbędnych informacji i wyjaśnień w zakresie tych czynności, zapewnić odpowiednie warunki do pracy kontrolerom, umożliwić dostęp do obiektów, zapewnić wgląd w dokumentację, umożliwić sporządzenie kopii niezbędnych dokumentów oraz pozwolić na prowadzenie dokumentacji fotograficznej. Podczas kontroli prowadzonej przez PSP są wymagane dokumenty: 
- w zakresie przestrzegania przepisów przeciwpożarowych: książka obiektu budowlanego (z załączoną dokumentacją z budowy, powykonawczą, pozwolenie na użytkowanie obiektu, protokoły okresowych kontroli stanu technicznego – w tym instalacji), protokoły sprawdzeń i badań urządzeń ppoż. i gaśnic, protokoły z czyszczenia przewodów kominowych, wentylacyjnych, spalinowych, dymowych, instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, zaświadczenie o zapoznaniu pracowników z przepisami ppoż i treścią instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu, powiadomienie właściwego miejscowo komendanta powiatowego PSP o terminie praktycznego sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji w obiekcie, ocena zagrożenia wybuchem (dla obiektów i terenów przylegających jeżeli takie zagrożenie występuje), deklarację zgodności, certyfikaty, atesty, które potwierdzają, iż występujące w obiekcie okładziny sufitu, okładziny ścienne i podłogowe są dopuszczone do stosowania w pomieszczeniach, lub na drodze ewakuacyjnej i nie stanowią zagrożenia pożarowego.

            Pamiętać trzeba, że powyższy artykuł wskazuje główne aspekty obowiązków użytkowników, administratorów, właścicieli budynków zaliczanych do kategorii ZL, jednak nie wyczerpuje tematu w sposób pełny. Odrębne wymogi będą konieczne do stosowania w zakresie określonej konstrukcji budynku, konieczności dostosowania go do wymogów przepisów przeciwpożarowych, szczególnie bezpieczeństwa jego użytkowników. Nie są to proste zagadnienia i wymagają wnikliwej analizy faktycznej, prawnej i techniczno-organizacyjnej. Pamiętać trzeba że stawką tych działań jest życie i zdrowi użytkowników obiektów.

Pamiętajmy także o podstawowej dokumentacji:
-instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu i zapoznania z jej treścią użytkowników obiektu,
-zapewnienie corocznych przeglądów sprawności gaśnic przeciwpożarowych oraz w odpowiednich sekwencjach czasowych instalacji przeciwpożarowych, odgromowych, kominowych,
-okresowych pomiarów instalacji elektrycznej, w tym oświetlenia na stanowiskach pracy i oświetlenia awaryjnego,
-okresowej aktualizacji instrukcji przeciwpożarowej,
-okresowych szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej,
-okresowego przeprowadzania próbnej ewakuacji.

Daniel Kaparuk

Galeria zdjęć